Kİ’NİN YAZIMI

Kalıplaşmış birkaç sözcük dışında bütün ki’lerin basit bir yazım kuralı var.

Kİ’NİN GÖREVLERİ VE YAZIM KURALI

Türkçede üç değişik görevde kullanılan ki vardır: sıfat yapan –ki, zamir olan –ki , bağlaç olan ki. Bunlardan yalnızca bağlaç görevinde kullanılan “ki” ayrı yazılır. Bağlaçlar çekim eki almazlar. Bu yüzden bağlaç olan ki’nin sonuna bir çekim eki getirdiğimizde uyumsuzluk oluşur. Sıfat yapan ve zamir olan –ki’de böyle bir uyumsuzluk oluşmaz çünkü onlar çekim eki alabilir.  Ki’nin sonuna çekim eki getirerek bağlaç olan ve ayrı yazılan ki’yi diğerlerinden ayırabiliriz.

Ki’nin yazım kuralının dil bilgisi açısından bilimsel açıklaması

KALIPLAŞMIŞ Kİ’YE DİKKAT ET!

Kalıplaştığı için bitişik yazılan ki bağlaçları

“Mademki, sanki, halbuki, oysaki, meğerki, illaki” (SOMBaHÇeMİ) sözcükleriyle birleşen ki gelenekselleştiği için her zaman bitişik yazılır.

Kİ’NİN YAZIMINI PRATİK YÖNTEMLE ÖĞRENELİM.

Kalıplaşmış ki’lerin dışında kalan kullanımlar için şöyle bir yöntem uygulanarak ki’nin bitişik mi ayrı mı yazılacağı öğrenilebilir: 

1. Kendisinden önceki sözcükle cümleden çıkarılır.
2. Ki’nin sonuna –ler ya da –(n)in eklerinden biri getirilerek sözcük okunur.
3. Bu eklerden biriyle okunabilen sözcük ki ile bitişik, okunamayan sözcük ayrı yazılır.

Örnek Uygulama:

1. “Bu dağ ki nice eşkıyaya kucak açmıştır.”
   1. bu cümledeki dağ ki sözlerini “dağkiler, dağkinin” biçiminde okuyamıyoruz. Bu yüzden “ki” ayrı yazılır.
2. “Elindeki kitabı masaya bıraktı.”
   1. cümlesinde “elindeki ” sözünü “elindekiler, elindekinin” biçiminde okuyabiliyoruz. Bu yüzden “ki” bitişik yazılır.
3. “Çantanın fermuarı bozulmuş ama bavulunki sapasağlam duruyor.”
   1. cümlesindeki “bavulunki” sözünü “bavulunkiler, bavulunkinin” biçiminde okuyabiliyoruz. Bu yüzden “ki” bitişik yazılır.

ALIŞTIRMA

Yukarıdaki bilgileri kullanarak aşağıdaki örnek cümlelerin doğru mu yanlış mı olduğunu tahmin ediniz.

Fazla oyalanmaki erken çıkabilelim.
Bana öyle şeyler söylediki sevinçten nerdeyse uçacaktım.
Diyelim ki seni takıma almadılar, ne yapacaksın?
Bizim ki iki aydır ortalıkta görünmüyor.
Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini.
Bu kadar da duyarsız olunmaz ki…
Kışınki sert hava ilkbahara doğru epey yumuşadı.
İstanbul’da ki dayılarını ziyarete gidecekmiş.

Alıştırma cümlelerini inceleyerek bilginizi pekiştiriniz.

YILMAZ ELGÜN